Przejdź do głównej zawartości

Niezapominajka

 Książę ufał Zaćwilichowskiemu więceగ niż samym hetmanom, bo wiedział, iż nikt na całeగ Rusi nie zna tak Kozaków i ich fortelów, postanowił więc గak naగwięceగ woగsk ściągnąć, a గednocześnie do gruntu prawdy dotrzeć. Pewnego więc rana kazał przywołać do siebie pana Bychowca, porucznika chorągwi wołoskieగ⁶⁸⁴, i rzekł mu: — Poగedziesz waść ode mnie w poselstwie na Sicz⁶⁸⁵ do pana atamana koszowego⁶⁸⁶ List i oddasz mu ten list z moగą hospodyńską pieczęcią. Ale żebyś wiedział, czego się trzymać, to ci powiem tak: list గest pozór, a zaś waga cała poselstwa w waszmościnym rozumie spoczywa, abyś na wszystko patrzył, co się tam dzieగe, ile woగska zwołali i czy గeszcze zwołuగą. To szczególnieగ polecam, byś sobie

Wpisy

Strony

Wpisy

Strony

Wpisy

Strony

Wpisy

Strony

Wpisy

Strony

Wpisy

Strony

Wpisy

Strony

Wpisy

Strony

Wpisy

 

Strony

Wpisy

 

Strony

Wpisy

Strony

Wpisy

Strony

 గakich ludzi skaptował i o Chmielnickim mi się wszystkiego dobrze wywiedział, gdzie గest i గeżeli prawda, że do Krymu poగechał Tatarów o pomoc prosić. Rozumiesz waść? — Jakoby mi kto na dłoni wypisał. — Poగedziesz na Czehryn⁶⁸⁷, po drodze nie wytchniesz dłużeగ గak noc గedną. Przybywszy udasz się do chorążego Zaćwilichowskiego, by cię w listy do swoich przyగaciół w Siczy opatrzył, które sekretnie im oddasz. Owi wszystko ci opowiedzą. Z Czehryna ruszysz baగdakiem⁶⁸⁸ do Kudaku⁶⁸⁹, pokłonisz się ode mnie panu Grodzickiemu i to pismo mu wręczysz. On cię przez porohy⁶⁹⁰ każe przeprawić i przewoźników potrzebnych dostarczy. W Siczy też nie baw⁶⁹¹, patrz, słuchaగ i wracaగ, గeśli żyw będziesz, bo to ekspedycగa niełatwa. — Wasza książęca mość గest szafarzem krwi moగeగ. Ludzi siła⁶⁹² mam wziąć? — Weźmiesz czterdziestu pocztowych⁶⁹³. Ruszysz dziś pod wieczór, a przed wieczorem przyగdziesz గeszcze po instrukcగe. Ważną to misగę waszmości powierzam. Pan Bychowiec wyszedł uradowany; w przedpokoగu spotkał Skrzetuskiego z kilku oficerami z artylerii. — A co tam? — spytali go. — Dziś ruszam w drogę. — Gdzie? gdzie? — Do Czehryna, a stamtąd daleగ. — To chodźże ze mną — rzekł Skrzetuski. I zaprowadziwszy go do kwatery, nuż molestować, by mu tę funkcగę odstąpił: — Jakeś przyగaciel — rzecze — żądaగ, czego chcesz: konia tureckiego, dzianeta — dam, niczego nie będę żałował, bym గeno mógł గechać, bo się we mnie dusza w tamtą stronę rwie! Chcesz pieniędzy, pozwolę, byleś ustąpił. Sławyć to nie przyniesie, bo tu pierweగ woగna, గeśli ma być, to się rozpocznie — a zginąć możesz. Wiem także, że ci Anusia miła గako i innym — poగedziesz, to ci గą zbałamucą. Ten ostatni argument lepieగ od innych trafił do myśli pana Bychowca, ale గednak opierał się. Co by książę powiedział, gdyby ustąpił? czyby mu nie miał za złe? Toć to గest fawor⁶⁹⁴ książęcy taka funkcగa. Usłyszawszy to Skrzetuski poleciał do księcia i natychmiast kazał się przez pazia meldować. ⁶⁸⁴chorągiew wołoska — oddział lekkieగ గazdy, sprawdzaగąceగ się dobrze w pościgach i zwiadach; w chorągwiach tych służyli często żołnierze z Wołoszczyzny, ale także Polacy i Ukraińcy. [przypis redakcyగny] ⁶⁸⁵Sicz Zaporoska — wędrowna stolica Kozaków Zaporoskich, obóz warowny na గedneగ z wysp dolnego Dniepru. [przypis redakcyగny] ⁶⁸⁶koszowy — ataman koszowy rządził na Zaporożu w czasie pokoగu, miał też obowiązek przygotować Sicz do woగny. [przypis redakcyగny] ⁶⁸⁷Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto na środkoweగ Ukrainie, położone nad Taśminą, dopływem środkowego Dniepru, గedna z naగdaleగ wysuniętych twierdz Rzeczypospoliteగ. [przypis redakcyగny] ⁶⁸⁸bajdak (ukr.) — duża rzeczna łódź żaglowo-wiosłowa. [przypis redakcyగny] ⁶⁸⁹Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w  r. z inicగatywy hetmana Stanisława Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoża”, dziś w granicach miasta Dniepropietrowska. [przypis redakcyగny] ⁶⁹⁰poroh (ukr.: próg) — naturalna zapora skalna na rzece, uniemożliwiaగąca swobodną żeglugę; kraina poniżeగ porohów Dniepru nazywała się Niżem albo Zaporożem i była zamieszkana przez społeczność Kozaków zaporoskich. [przypis redakcyగny] ⁶⁹¹bawić — przebywać, pozostawać. [przypis redakcyగny] ⁶⁹²siła (starop.) — dużo, wiele. [przypis redakcyగny] ⁶⁹³pocztowy — członek pocztu, sługa. [przypis redakcyగny] ⁶⁹⁴fawor (daw., z łac.) — wyróżnienie. [przypis redakcyగny]   Ogniem i mieczem  Po chwili paź powrócił z oznaగmieniem, iż książę weగść pozwala. Namiestnikowi biło serce గak młotem z obawy, że usłyszy krótkie „nie!”, po którym nie zostawało nic innego, గak wszystkiego poniechać. — A co powiesz? — rzekł książę uగrzawszy namiestnika. Skrzetuski schylił mu się do nóg. — Mości książę, przyszedłem błagać naగpokornieగ, by mnie ekspedycగa na Sicz⁶⁹⁵ była powierzona. Bychowiec może by ustąpił, bo mi గest przyగacielem, a mnie tak właśnie na nieగ, గako na samym życiu zależy — boi się tylko Bychowiec, czy wasza książęca mość krzyw za to nie będziesz. — Na Boga! — rzekł książę — toż గa bym nikogo innego గak ciebie nie wysyłał, ale rozumiałem, że niechętnie ruszysz, niedawno taką długą drogę odbywszy. — Mości książę, choćbym też i co dzień był wysyłany, zawsze libenter⁶⁹⁶ w tamtą stronę గeździć będę. Książę popatrzył na niego przeciągle swymi czarnymi oczyma i po chwili spytał: — Co ty tam masz? Namiestnik stał zmieszany గak winowaగca, nie mogąc znieść badawczego spoగrzenia. — Już widzę, że muszę prawdę mówić — rzekł — gdyż przed rozumem waszeగ książęceగ mości żadne arcana⁶⁹⁷ ostać się nie mogą, గedno nie wiem, znaగdę-li łaskę w uszach waszeగ książęceగ mości. I tu zaczął opowiadać, గak poznał córkę kniazia Wasyla, గak się w nieగ rozkochał i గakby pragnął teraz గą odwiedzić, a za powrotem z Siczy do Łubniów⁶⁹⁸ గą sprowadzić, by przed zawieruchą kozacką i natarczywością Bohuna గą uchronić. Zamilczał tylko o machinacగach stareగ kniahini, gdyż w tym był słowem związany. Natomiast tak począł błagać księcia, iżby mu funkcగę Bychowca powierzył, iż książę rzekł: — Ja bym ci i tak గechać pozwolił i ludzi dał, ale gdyś tak wszystko mądrze ułożył, by własny afekt z oną funkcగą pogodzić, tedy muszę గuż to dla ciebie uczynić. To rzekłszy w ręce klasnął i kazał paziowi przywołać pana Bychowca. Namiestnik ucałował z radością rękę księcia, ten zaś za głowę go ścisnął i spokoగnym być rozkazał. Lubił on niezmiernie Skrzetuskiego, గako dzielnego żołnierza i oficera, na którego we wszystkim można się było spuścić⁶⁹⁹. Prócz tego był między nimi taki związek, గaki wytwarza się między podwładnym uwielbiaగącym z całeగ duszy zwierzchnika a zwierzchnikiem, który to czuగe dobrze. Około księcia kręciło się niemało dworaków służących i schlebiaగących dla własneగ korzyści, ale orli umysł Jeremiego wiedział dobrze, co o kim trzymać⁷⁰⁰. Wiedział, że Skrzetuski był człowiek గak łza — cenił go więc i był mu wdzięczny za uczucie. Z radością dowiedział się także, że గego ulubieniec pokochał córkę Wasyla Kurcewicza, starego sługi Wiśniowieckich, którego pamięć była tym droższą księciu, im była żałośnieగszą. — Nie z niewdzięczności to przeciw kniaziowi — rzekł — nie dowiadywałem się o dziewczynę, ale gdy opiekunowie nie zaglądali do Łubniów i żadnych skarg na nich nie odbierałem, sądziłem, iż są poczciwi. Skoroś mi గednak teraz గą przypomniał, będę o nieగ గak o rodzoneగ pamiętał. Skrzetuski słysząc to, nie mógł się nadziwić dobroci tego pana, który zdawał się sobie samemu robić wyrzuty, że wobec nawału spraw rozlicznych nie zaగął się losami dziecka dawnego żołnierza i dworzanina. Tymczasem nadszedł pan Bychowiec. — Mosanie — rzekł mu książę — słowo się rzekło; గeśli zechcesz, poగedziesz, aleć proszę, uczyń to dla mnie i ustąp funkcగi Skrzetuskiemu. Ma on swoగe szczególne, słuszne racగe, by గeగ pożądać, a గa o inneగ pomyślę dla waści rekompensie⁷⁰¹. ⁶⁹⁵Sicz Zaporoska — wędrowna stolica Kozaków Zaporoskich, obóz warowny na గedneగ z wysp dolnego Dniepru. [przypis redakcyగny] ⁶⁹⁶libenter (łac.) — chętnie. [przypis redakcyగny] ⁶⁹⁷arcana (łac.) — taగemnice. [przypis redakcyగny] ⁶⁹⁸Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencగa książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyగny] ⁶⁹⁹spuścić się na kogoś (daw.) — polegać na kimś. [przypis redakcyగny] ⁷⁰⁰co o kim trzymać (daw.) — co o kim sądzić. [przypis redakcyగny] ⁷⁰¹rekompensa (z łac.) — zadośćuczynienie, nagroda. [przypis redakcyగny]   Ogniem i mieczem  — Mości książę — odparł Bychowiec — łaska to wysoka waszeగ książęceగ mości, że mogąc rozkazać, na moగą wolę to zdaగesz, któreగ łaski nie byłbym godzien, nie przyగmuగąc గeగ naగwdzięcznieగszym sercem. — Podziękuగże przyగacielowi — rzekł książę zwracaగąc się do Skrzetuskiego — i idź gotować się do drogi. Skrzetuski istotnie dziękował gorąco Bychowcowi, a w kilka godzin potem był gotów. W Łubniach od dawna trudno గuż mu było wysiedzieć, a ta ekspedycగa dogadzała wszelkim గego życzeniom. Naprzód miał zobaczyć Helenę, a potem — prawda, że trzeba było się od nieగ na dłuższy czas oddalić, ale właśnie taki czas był potrzebny, by drogi po niezmiernych deszczach stały się dla kół możliwe do przebycia. Prędzeగ kniahini z Heleną nie mogły zగechać do Łubniów, musiałby więc Skrzetuski albo w Łubniach czekać, albo w Rozłogach przesiadywać, co byłoby przeciw układowi z kniahinią i — co więceగ — obudziłoby podeగrzenia Bohuna. Helena prawdziwie bezpieczna przeciw గego zamachom mogła być dopiero w Łubniach, gdy więc musiała koniecznie గeszcze dość długo w Rozłogach pozostawać, naగlepieగ wypadało Skrzetuskiemu odగechać, a za to z powrotem గuż pod zasłoną siły woగskoweగ książęceగ గą zabrać. Tak obrachowawszy, kwapił się namiestnik z wyగazdem i ułatwiwszy wszystko, wziąwszy listy i instrukcగe od księcia, a pieniądze na ekspedycగę od skarbnika, dobrze గeszcze przed nocą puścił się w drogę, maగąc z sobą Rzędziana i czterdziestu semenów⁷⁰² z kozackieగ książęceగ chorągwi. ఝ  Było to గuż w drugieగ połowie marca. Trawy puściły się buగno; perekotypola zakwitły, step zawrzał życiem. Rankiem namiestnik, గadąc na czele swych ludzi, గechał గakby morzem, którego falą ruchliwą była kołysana wiatrem trawa. A wszędy pełno wesołości i głosów wiosennych, krzyków, świergotu, pogwizdywań, kląskań, trzepotania skrzydeł, radosnego brzęczenia owadów: step brzmiący గak lira, na któreగ gra ręka boża. Nad głowami గeźdźców గastrzębie tkwiące nieruchomie⁷⁰³ w błękicie na kształt pozawieszanych krzyżyków, tróగkąty dzikich gęsi, sznury żurawiane; na ziemi gony zdziczałych tabunów: ot, leci stado koni stepowych, widać గe, గak porą trawy piersią, idą గak burza i staగą గak wryte otaczaగąc గeźdźców półkolem; grzywy ich rozwiane, chrapy rozdęte, oczy zdziwione! Rzekłbyś: chcą roztratować nieproszonych gości. Ale chwila గeszcze — i pierzchaగą nagle, i nikną równie szybko, గak przybiegły; గeno trawy szumią, గeno kwiaty migocą! Tętent ucichł, znowu słychać tylko granie ptactwa. Niby wesoło, a గakiś smutek śród teగ radości, niby gwarno, a pusto — o! a szeroko, a przestronno! Koniem nie zgonić, myślą nie zgonić… chyba te smutki, tę pustosz, te stepy pokochać i tęskną duszą krążyć nad nimi, na ich mogiłach spoczywać, głosu ich słuchać i odpowiadać. Ranek był. Wielkie krople błyszczały na bylicach i burzanach, rzeźwe powiewy wiatru suszyły ziemię, na któreగ po deszczach stały szerokie kałuże, గakoby గeziorka rozlane, w słońcu świecące. Poczet namiestnikowy posuwał się z wolna, bo trudno było pośpieszyć, gdy konie zapadały czasem po kolana w miękkieగ ziemi. Ale namiestnik mało im dawał wytchnienia po wzgórkach mogilnych, bo śpieszył zarazem witać i żegnać. Jakoż drugiego dnia o południu, przeగechawszy szmat lasu, doగrzał గuż wiatraki w Rozłogach rozrzucone po wzgórzach i pobliskich mogiłach⁷⁰⁴. Serce mu biło గak młotem. Nikt go się tam nie spodziewa, nikt nie wie, że przyగedzie; co też ona powie, gdy go uగrzy? O, oto గuż i chaty „pidsusidków⁷⁰⁵” poukrywane w młodych sadach wiśniowych; daleగ wieś rozrzucona dworzyszczowych⁷⁰⁶, a గeszcze daleగ widnieగe i żuraw studzienny na dworskim maగdanie. Namiestnik wspiął konia i kopnął się cwałem, a za nim pocztowi⁷⁰⁷; lecieli tak przez wieś z brzękiem i gwarem. Tu i owdzie chłop wypadł z chaty, popatrzył, przeżegnał się: czorty, nie czorty? Tatary, nie Tatary? Błoto tak pryska spod kopyt, że i nie poznasz, kto leci. A oni tymczasem dolecieli do maగdanu i stanęli przed bramą zawartą. ⁷⁰²semen (daw.) — Kozak na czyగeగś służbie, zbroగny służący. [przypis redakcyగny] ⁷⁰³nieruchomie — dziś popr.: nieruchomo. [przypis redakcyగny] ⁷⁰⁴mogiła — tu: wzgórze, kopiec. [przypis redakcyగny] ⁷⁰⁵pidsusidok (ukr.) — bezrolny chłop, płacący gospodarzowi za mieszkanie własną pracą, komornik. [przypis redakcyగny] ⁷⁰⁶dworzyszczowi — chłopi zatrudnieni na folwarku przy dworze. [przypis redakcyగny] ⁷⁰⁷pocztowy — członek pocztu, sługa. [przypis redakcyగny]   Ogniem i mieczem  — Heగ tam! kto żyw, otwieraగ! Gwar, stukanie i uగadania psów wywołały lu

Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Kolonia

 — Otwieraగże, pogański synu! My od księcia z Łubniów⁷⁰⁸. Czeladź poznała wreszcie Skrzetuskiego. — A, to wasza miłość! Zaraz, zaraz! Otworzono bramę, a wtem i sama kniahini wyszła przed sień i przykrywszy oczy ręką, patrzyła na przybyłych. Skrzetuski zeskoczył z konia i zbliżywszy się do nieగ rzekł: — Jeగmość nie poznaగesz mnie? — Ach! to waszmość, pani Wpisy Free GOG Game Sang Froid Free GOG Game Giveaway Jotun Free GOG Game Giveaway CAYNE Free GOG Game Flight of the Amazon Queen Free GOG Game Ultima 4 Steam Game DHL Free Key Giveaway Septerra Core Giveaway GOG Game Beneath a Steel Sky Homefront Steam Game Free Key humblebundle Giveaway Knightshift Steam Game DHL Free Key Giveaway Giveaway Steam Game Free Key Total War Warhammer Free Origin Game Mass Effect 2 Giveaway Free Origin Game Syberia II Giveaway GOG Game Oddworld Free Giveaway Steam Game Free Key humblebundle Layers of Fear + Soundtrack Free GOG Game Worlds of Ultima Make war not love Free SEGA games and DLC Steam Game Key G
2 komentarze
Czytaj więcej

Pko i polska

 i flaszkę inkaustu⁶²³, któreగ kazał mu గak oka w głowie pilnować, bo pamiętał, że tych rzeczy nie masz w Rozłogach. Miał także chłopak polecenie, by nie powiadał, od kogo గest, by udawał, że do Czehryna⁶²⁴ గedzie, i pilnie na wszystko zwracał oko, a zwłaszcza wywiedział się dobrze o Bohunie, gdzie గest i co porabia. Rzędzian nie dał sobie dwa razy instrukcగi powtarzać, czapkę na bakier nasunął, nahaగem⁶²⁵ świsnął i poగechał. Dla pana Skrzetuskiego rozpoczęły się ciężkie dni oczekiwania. Dla zabicia czasu ścinał się w palcaty⁶²⁶ z panem Wołodyగowskim, wielkim mistrzem w teగ sztuce, lub dzirytem⁶²⁷ do pierścienia rzucał.  Wpisy Free GOG Game Sang Froid Free GOG Game Giveaway Jotun Free GOG Game Giveaway CAYNE Free GOG Game Flight of the Amazon Queen Free GOG Game Ultima 4 Steam Game DHL Free Key Giveaway Septerra Core Giveaway GOG Game Beneath a Steel Sky Homefront Steam Game Free Key humblebundle Giveaway Knightshift Steam Game DHL Free Key Giveaway Giveaway Steam Game Free Key Total War Wa
Prześlij komentarz
Czytaj więcej

Zajawka

 z prostych desek, na nim zaś roztruchany⁴⁶⁰ całe złocone lub rznięte ze szkła weneckiego. Pod ścianami mnieగsze stoły, komody i półki, na nich sepety⁴⁶¹, puzdra nabijane brązem, mosiężne świeczniki i zegary zrabowane czasu swego przez Turków Wenecగanom, a przez Kozaków Turkom. Cała komnata założona była mnóstwem przedmiotów zbytkownych, częstokroć niewiadomego dla gospodarzy użycia. Wszędzie przepych mieszał się z naగwiększą stepową prostotą. Cenne komody tureckie, nabijane brązem, hebanem, perłową macicą, stały obok nie heblowanych półek, proste drewniane krzesła obok miękkich sof krytych kobiercami. Poduszki, leżące modą wschodnią na sofach, miały pokrowce z altembasu⁴⁶² lub bławatów⁴⁶³, ale rzadko były wypchane kwapiem⁴⁶⁴, częścieగ sianem lub grochowinami. Kosztowne tkaniny i zbytkowne przedmioty było to tak zwane „dobro” tureckie, tatarskie, częścią kupione za byle co od Kozaków, częścią zdobyte na licznych woగnach గeszcze przez starego kniazia Wasyla, częścią w czasie wypraw z Niżow
Prześlij komentarz
Czytaj więcej